Adem Hangi Dili Konuşurdu

İlk insanın hangi dili konuştuğu eskiden beri merak konusudur. Kimilerine göre İbranice kimilerine göre Arapça. Buna gerekçe olarak ikisinin de köklü diller olmaları gösterilir. İbranice ile Arapça benzerlikler göstermektedir. Harf ve ses olarak benzer alfabelere sahiplerdir. Kesin olmayan bilgilere göre yorumlar yapılmaktadır.

İslam inancına göre ilk insan ve ilk peygamber Hazreti Adem’dir. Peki, Hazreti Adem hangi dili konuşmaktaydı? TDV İslam Ansiklopedisinde “Hz. Âdem'in dili İslâmî telakkiye göre Arapça, Yahudi ve Hristiyanlara göre ise Aramice idi. Cennette Arapça, yeryüzüne inince de Süryanice konuştuğu, on iki yazı çeşidi ile 700 dil bildiği de öne sürülmüştür.” şeklinde bir bilgi yer alır.

Birçok dini kaynakta Hazreti Adem’in Arapça konuştuğu ifade edilmiştir. Buna objektif dayanak bulmak imkansız olsa da bazı rivayetler ve Kur’an’da geçen ifadelere göre kabul edilmiş bir gerçektir.  Hz. Adem’in cennetten çıkarıldıktan sonra ettiği duada cennetin kapısında yazılı kelime-i tevhit ve şehadetten ilham alarak ettiği “Adını adınla birlikte yazdığın zatın hürmetine senden af diliyorum.” şeklindeki duasından hareketle Arapça konuştuğu sonucuna varılmıştır.

Bazı durumları açıklamak için “hilalin iki ucunun birleşmesi” teorisi kullanılır. Bu teoriye göre bir varlığın başlangıcı ile sonu bir şekilde buluşur ve benzerlikler gösterir. Mesela insanın bebeklik ve yaşlılık halleri karşılaştırıldığında benzer özellikler gösterdiği görülecektir. Bir devletin kuruluş ve yıkılış süreçlerinin neredeyse aynı olduğu fark edilecektir. Bunu ilk peygamber ve son peygamber bağlamında şu şekilde uyarlanabilir:  

Hazreti Muhammed sonuncu peygamber olarak bilindiğine ve o da Arapça konuştuğuna göre; hilalin iki ucunun birleştiği ve Hazreti Adem’in de Arapça konuştuğu söylenebilir.

Bu ve benzeri teoriler net olarak ispatlanmasa da günümüze ulaşan rivayetler ve eski kaynaklardaki bilgilerden yola çıkılarak konuştuğun dilin Arapça olduğunu söylemek mümkün. Bunda dilin imkanları ve kapsayıcı özelliğinin de etkisini yadsıyamayız.

Buradan Arapçaya bir vurgu ve övgüde bulunulduğu anlamı çıkarılmasın. İlk insanın konuştuğu dilin bilinmesi, dillerin gelişimi ve tarihi süreci hakkında önemli bir ipucu sağlamaktadır.  

Diller ne zaman farklılaştı ve insanlar dilleri farklı topluluklara nasıl ayrıldı; bunu kesin olarak açıklamak zor. Eski bir rivayette bir yerde ziggurat vb. bir tapınak yapımı sırasında hazır bulunan insanların bir anda konuşmalarının değiştiği, birbirlerinin dillerinin anlamadıkları anlatılmıştır. Buradan günümüzdeki gibi keskin bir ayrımın oluşup oluşmadığı ya da şive ve lehçe bağlamında bir farklılığın gerçekleşip gerçekleşmediğine dair bir bilgiye tam olarak ulaşılamamaktadır. Ayrıca bunun bir efsaneye ya da olağanüstü bir olaya dayandırılması akıllarda soru işareti bırakmaktadır.

Günümüzde diller arasındaki büyük farklılıklar, konuşulmakta olan dillerin Arapça ya da İbranice ’den mi türediği yahut Hami-Sami dillerinden mi geldiği konusunda şüpheyle yaklaşabileceğimiz bilgiler içermektedir.

Kesin ve tatmin edici bir bilgiye ulaşmak için Hazreti Adem’in konuştuğu dilin ve sonrasında oluşan dillerin tarihi süreç içinde gerçekçi delillerle incelenmesi en doğrusu olacaktır.