Türkçenin günlük konuşmalarda doğru kullanılmadığını üzülerek görüyoruz. Dili doğru kullananlar olsa da, halkımızın okumaya karşı ilgisizliğine medyanın dili yanlış kullanması da eklenince, Türkçeyi güzel konuşanların sayısı azalıyor. Böylece ortalama 150-200 kelimeyle konuşulan, fakir bir dil ortaya çıkıyor. Oysa Türkçe zengin bir dil. Bu zenginlik, Türkçeyi konuşanların bilgi altyapısı, dili kullanma becerisi ve özgüveniyle birleşince güzel bir Türkçe ortaya çıkıyor.

İşte size Türkçeyi güzel konuşmak için birkaç öneri:

1. Her gün, yatmadan önce yarım saat kitap okuyun. Çünkü uyku sırasında göz ve kulak dış uyarıcılara kapalı olduğundan ve beyin öğrenilenleri işleyeceğinden unutma ihtimali azalır. Ayrıca sağlam bir bilgi altyapısı güzel konuşmanın temelini oluşturur.

2. Her gün, dili düzgün bir eserden 5-10 sayfayı yüksek sesle (bağırarak değil) okuyun. Bu, kelimeleri daha iyi seslendirmenizi sağlayacaktır.

3. Türkçeyi doğru ve güzel konuşan insanların sohbet ya da konferanslarını dinlemeye gayret edin. Buna imkânınız ya da zamanınız yoksa dili doğru kullandığına inandığınız radyo ya da televizyon kanallarının kültür programlarını takip edin. Ayrıca yeni yeni yaygınlaşmaya başlayan sesli kitap, dergi, gazete gibi dijital imkânları iyi değerlendirin. Çünkü dinlemek sesleri iyi çıkarmaya ve güzel konuşmaya dair ipuçları verir.

4. İmkân bulduğunuz her ortamda, insanları sıkmayacak ve aşırıya kaçmayacak ölçüde konuşmaya çalışın. Bu sizin kendinize güveninizi kazanmanızda etkili olacaktır.

5. Güzel konuşmak çok kelime bilmekle de ilgilidir. Bunun için sözlükten günlük, en az 5-6 kelimeyi gözden geçirin, bunların anlamlarına bakın, günlük hayattaki kullanımlarını düşünün. Bu çabanız sizi, anlamını bilmediğiniz kelimeleri kullanma sıkıntısından kurtarır. Aynı zamanda konuşmanız sırasında kelime arama güçlüğünden de kurtulmuş olursunuz.

6. Hızlı düşünmekle birlikte, muhatabınızın kelimelerinizi sayabileceği kadar yavaş ve tane tane konuşun. Bu, konuşmanızın anlaşılır olmasını sağlar.

7. Diğer dillerden dilimize geçmiş ve yıllarca kullanılarak Türkçeleşmiş kelimeleri aslına uygun olarak söylemeye çalışın. Düzeltme işaretiyle yazılan kelimelerin de yazıldığı gibi söylenmesi muhatabınızın yanılmasını önler.

8. Kendi konuşmanızı, tarzını beğendiğiniz kişilerin konuşmasıyla karşılaştırın. Bu karşılaştırma onların iyi yönlerini konuşmanıza eklemenize vesile olur.

9. Sesleri iyi çıkarabilmek ve anlaşılır biçimde konuşabilmek için tekerleme egzersizi yapın. Bunu, tekerlemeyi doğru olarak söyleyene kadar tekrarlayın. Bu bir oyun ve eğlence gibi görünebilir. Fakat bu alıştırmalar sizin sesleri net ve düzgün çıkarmanıza yardımcı olur.

10. Dilin zenginliğini barındıran şiirleri ezberleyin. Bu çalışma sizin “Iııı”, “Hımm”, “Şey” gibi duraksamalarınızın önüne geçer. Böylelikle konuşmanızı akıcı hale getirirsiniz.

11. Türkçeyi sevdiren, kültürel içerikli, dil sevgisi aşılayan eserlerden yararlanın. Çünkü dil sevgisi kültürle doğrudan alakalıdır.

Bu konuda yararlanabileceğiniz bazı eserler:

Türkçe Sözlük/Türk Dil Kurumu

Osmanlıca-Türkçe Sözlük/Ferit Devellioğlu

Yeni Lügat/Abdullah Yeğin

Türkçe’nin Sırları/Nihad Sami Banarlı

Tarih Musahabeleri/Yahya Kemal Beyatlı

Kültür ve Dil/Mehmet Kaplan

Politika Dışı/Tarık Buğra

Sözün Doğrusu 1-2/Yavuz Bülent Bakiler